Niemcy: Digitalizacja wyznacza nowe cele

Pierwszy minister ds. cyfryzacji i modernizacji rządu w kraju, Karsten Wildberger, postawił na szybkość i wymierne rezultaty. Po sześciu miesiącach urzędowania zorganizował ministerstwo złożone z zespołów rozproszonych po kilku resortach i rozpoczął centralizację obowiązków. Praktyczny cel jest prosty: jeśli inny ministerstwo federalne uruchomi projekt cyfrowy, jego zespół musi być zaangażowany, a podstawowe usługi dla obywateli i firm powinny zostać ujednolicone.

Ta zmiana polityki jest reakcją na długotrwałą fragmentację. Niemcy nadal plasują się nisko wśród krajów UE pod względem gotowości do świadczenia usług cyfrowych, a wiele codziennych procedur wymaga dokumentów papierowych lub wizyt osobistych. Niemieckie działania na rzecz cyfryzacji mają na celu przełamanie tego schematu poprzez wyznaczenie wspólnych celów z branżą, stworzenie egzekwowalnych praw użytkowników do dostępu online oraz budowę wspólnych ram technicznych, które mogą wspierać bezpieczną wymianę tożsamości i danych.

Dialog z interesariuszami i cele dotyczące wdrażania światłowodów

Wildberger zorganizował w Berlinie obszerny dialog z interesariuszami, w którym udział wzięli główni dostawcy usług telekomunikacyjnych, firmy światłowodowe, stowarzyszenia, federalny regulator oraz przedstawiciele krajów związkowych. Ton spotkania był niezwykle spójny jak na sektor, który często nie zgadza się co do harmonogramów i obowiązków. Uczestnicy zgodzili się na realizację konkretnych KPI dotyczących przejścia z sieci miedzianej na światłowodową oraz na regularne spotkania pod nadzorem ministerstwa, aby utrzymać porządek obrad.

Projekt planu działania zapowiada Memorandum of Understanding zatytułowane „Najlepsza sieć dla Niemiec”, którego podpisanie planowane jest na pierwszy kwartał 2026 roku. Sygnatariuszami porozumienia będą firmy, stowarzyszenia i podmioty rządowe. Chodzi o określenie mierzalnego postępu, nie tylko w kilometrach ułożonych światłowodów, ale także w aktywnych połączeniach. Liderzy branży zasygnalizowali poparcie, podkreślając jednocześnie, że sukces zależy od przewidywalnych regulacji, usprawnionych pozwoleń i jasnego określenia ścieżki odejścia od tradycyjnego DSL.

Niemcy dążą do digitalizacji i wyłączają miedź

Kwestią kontrowersyjną, ale kluczową, jest długoterminowe wycofanie z eksploatacji linii miedzianych. Obecne plany zakładają całkowite wyłączenie sieci miedzianej między 2035 a 2040 rokiem, w miarę wzrostu zasięgu i popularności światłowodów. Aby uniknąć liczenia infrastruktury pasywnej, z której nikt nie korzysta, minister i kilka firm preferują wskaźniki KPI, takie jak „Homes Activated” (Aktywowane Domy), które śledzą liczbę gospodarstw domowych z faktycznie zainstalowanym światłowodem w budynku i aktywowanym przez płacących klientów.

Nawet przy rekordowym wzroście liczby budynków, punkt odniesienia jest trudny do osiągnięcia. Do końca roku około połowa gospodarstw domowych będzie miała światłowód przechodzący przez ulicę, ale znacznie mniej będzie miało zrealizowane połączenia wewnętrzne lub aktywne umowy. Różnica między liczbą domów w zasięgu a liczbą domów aktywowanych pokazuje, dlaczego niemiecka kampania cyfryzacyjna koncentruje się na pozyskiwaniu klientów, a nie tylko na pozyskiwaniu nowych klientów. Wyraźne kamienie milowe dotyczące wycofywania DSL, skoordynowane z ochroną konsumentów i przepisami o konkurencji, mają zapewnić pewność planowania sieci i sprawiedliwą migrację.

OZG 2.0 i portfel tożsamości cyfrowej

Choć kable mają znaczenie, równie istotna jest warstwa administracyjna. Ustawa o dostępie online 2.0, obowiązująca od lata 2025 roku, ustanawia prawo obywateli i przedsiębiorstw do elektronicznego dostępu do federalnych usług administracyjnych, z pełną możliwością wdrożenia w ciągu czterech lat. Aby wzmocnić to prawo, poziom federalny zapewnia „usługi podstawowe”, takie jak ujednolicone konto użytkownika i bezpieczna cyfrowa skrzynka pocztowa, aby użytkownicy nie musieli korzystać z mozaiki niekompatybilnych portali.

Tożsamość to drzwi wejściowe. Ministerstwo rozpoczęło testy Europejskiego Portfela Tożsamości Cyfrowej wraz z krajowym kontem BundID. Celem jest płynne logowanie, które będzie działać we wszystkich agencjach, z silnym zabezpieczeniem wbudowanym w konstrukcję. Jeśli testy zakończą się sukcesem, kluczowe czynności życiowe – rejestracja adresu, wnioski o prawo jazdy i świadczenia rodzinne – będą możliwe do wykonania online, kompleksowo, za pomocą smartfona. Niemiecki program cyfryzacji łączy tę warstwę tożsamości z wymogami projektowania usług dotyczącymi dostępności i przyjazności dla użytkownika, tak aby formularze i interfejsy spełniały wspólne standardy, a nie lokalne uwarunkowania.

Od papierowych plików do rejestrów współdzielonych

Jednym z głównych filarów jest zasada „jednorazowości”. Osoby i firmy nie powinny wielokrotnie przesyłać tych samych dowodów do różnych urzędów. Zamiast tego, za ich zgodą, agencje muszą ponownie wykorzystywać zweryfikowane dane z wiarygodnych rejestrów. Wdrożenie tego modelu wymaga digitalizacji i połączenia dziesiątek podstawowych rejestrów do 2028 roku. Wymaga to również zmiany kulturowej w administracji publicznej, gdzie od dawna standardem jest papier, lokalna autonomia i dedykowane rozwiązania informatyczne.

Strategia techniczna obejmuje ujednolicony stos rządowy, często określany jako „Deutschland-Stack” lub D-Stack. To podejście definiuje interfejsy i usługi chmurowe, które ministerstwa, kraje związkowe i gminy mogą wdrożyć, aby zapewnić niezawodne przesyłanie danych między systemami. Obecnie na poziomie federalnym, krajowym i gminnym istnieje ponad osiem tysięcy systemów i portali, z których wiele nie może się ze sobą komunikować. Działania na rzecz digitalizacji Niemiec mają na celu zmniejszenie tej fragmentacji poprzez współdzielone komponenty, ścieżki migracji i skatalogowane interfejsy.

Napęd cyfryzacji Niemiec i reakcja branży telekomunikacyjnej

Operatorzy sieci z zadowoleniem przyjmują rolę ministerstwa jako organizatora spotkań i skupienie się na mierzalnych rezultatach. Popierają holistyczne podejście, obejmujące infrastrukturę miedzianą, światłowodową i telewizyjno-kablową, a także szczerą dyskusję na temat kosztów. Kilka stowarzyszeń popiera nową formułę dialogu, ale domaga się wiążących ram regulacyjnych chroniących konkurencję w miarę konsolidacji rynków i wycofywania starych zasobów. Apelują również o szybsze wydawanie pozwoleń i uproszczenie biurokracji, aby ekipy mogły rozwijać światłowody bez długich opóźnień administracyjnych.

Niektóre państwa nie uczestniczyły w pierwszym spotkaniu na wysokim szczeblu z powodu kolizji w harmonogramie, ale większość podmiotów deklaruje udział w procesie memorandum. Ministerstwo oczekuje, że niemiecka inicjatywa cyfryzacyjna wyznaczy normy dla całego sektora: jasne wskaźniki KPI, terminy wyłączenia DSL w określonych obszarach oraz zabezpieczenia dla konsumentów, aby użytkownicy nie zostali bez dostępu do usług. W przypadku operatorów borykających się z problemami biznesowymi, ukierunkowane zachęty lub skoordynowane prace budowlane mogłyby obniżyć koszty wdrożenia, zwłaszcza w regionach o mniejszej gęstości zaludnienia.

Pragmatyczna ścieżka od zaległości do dostawy

Wczesne przemówienia Wildbergera mają pragmatyczny ton: mniej mówienia o wizjach, więcej o sekwencjach realizacji. Jego ministerstwo zaczynało w tymczasowych biurach, które kiedyś były salonem samochodowym, co podkreśla charakter start-upu. Pracownicy przybyli z pięciu różnych ministerstw i kancelarii, aby umieścić cyberbezpieczeństwo, tożsamość i projektowanie usług pod jednym dachem. Kolejnym krokiem jest przełożenie praw i wskaźników KPI na plany dostaw, które agencje i firmy mogą realizować, monitorować i dostosowywać.

Wstępna lista projektów „do zrealizowania” obejmuje ogólnokrajową internetową rejestrację pojazdów. Obecnie około dziesięciu milionów transakcji rocznie jest realizowanych przez setki zdecentralizowanych biur. Centralizacja usługi i jej interfejsów mogłaby odciążyć lokalne budżety i stać się modelem dla innych procesów. Niemiecki program cyfryzacji łączy takie szybkie sukcesy z głębszymi reformami, dzięki czemu udane projekty stają się modułami wielokrotnego użytku, a nie jednorazowymi wyjątkami.

Konsekwencje dla ekspatów w Niemczech

Ekspaci powinni zauważyć dwie zmiany. Po pierwsze, tożsamość i dostęp. Jeśli integracja Europejskiego Portfela Tożsamości Cyfrowej i BundID przebiegnie zgodnie z planem, obcokrajowcy będą mieli bardziej przejrzystą, ujednoliconą ścieżkę dostępu do usług federalnych, z mniejszą liczbą wizyt osobistych. Po drugie, projektowanie usług. Wraz z wejściem w życie praw OZG 2.0, agencje muszą oferować spójne, dostępne i przejrzyste rozwiązania online w zakresie wymaganych dokumentów.

W praktyce, działania na rzecz digitalizacji Niemiec powinny ograniczyć wielokrotne przesyłanie tych samych danych, skrócić czas oczekiwania i sprawić, że wydarzenia życiowe, takie jak rejestracja adresu czy dokumenty samochodowe, będą bardziej przewidywalne. Wdrożenie nie nastąpi natychmiast, a lokalne różnice będą się utrzymywać w okresie przejściowym. Jednak połączenie uprawnień, wspólnych narzędzi identyfikacji i modernizacji sieci opartych na pomiarach sygnalizuje realne odejście od dotychczasowej fragmentacji.